درجه‌بندی کاراته و عناوین آن
درجه بندی کمربند و رنگ های مختلف آن اولین بار توسط جی گورو کانو (Jigoro) بنیانگذار جودو, به عنوان یک راه برای پیگیری پیشرفت رزمی کاران و مربیان معرفی شد. درجات و رنگ ها به نوعی برای ایجاد انگیزه و پاداش دادن به رزمی کاران استفاده می شود.
رنگ کمربندها برای هریک از هنرهای رزمی, سبک ها و سازمان ها متفاوت است, اما کمربند سفید و سیاه در بین تمامی آن ها مشترک است.
از مودانشا تا یودانشا، از یودانشا تا سوسای
درجه‌بندی و عناوین کاراته سلسله مراتبی شبیه ارتش دارد. همه کسانیکه آموزش می‌بینند و تمرین می‌کنند از مودانشا گرفته (افرادی که کمربند ندارند) تا سن‌سی (مربی) و بالاتر از آن رده‌بندی میشوند. رنگ کمربندها و دان‌ها (درجه‌بندی کمربندهای سیاه) تفاوت را نشان میدهند. مودانشا (افرادی که در مرتبه پایین هستند یا درجه‌ای ندارند، شبیه سرباز صفر) باید به یودانشا (افراد با درجه بالاتر شبیه معلم‌ها، سن‌سی یا شیهان‌ها، افسرها یا ژنرال، مثل رنشی، کیوشی، هانشی، کایچو، کانچو یا سوسای) احترام بگذارند.
مودانشا: از لحاظ ادبی یعنی افراد بدون درجه، یعنی کسانی که هنوز کمربند مشکی دریافت نکرده‌اند، در گذشته به کسی کمربند سیاه دان یک می‌دادند که بتواند با سی تا صد نفر مبارزه کند.
شیرو اوبی = کمربند سفید – کورو اوبی = کمربند مشکی
کوهایی: شاگرد باهوش و با استعداد بدون درجه دان، افراد در درجه «کیو»، هرکس با درجه کمتر از شما را گویند. هنگامی‌که هر دو در یک درجه هستید و فرد دیگر جوانتر است یا کاراته را بعد از شما آغاز کرده است «کوهایی» خوانده میشود. کلمه «کوهایی» بیشتر برای سوم شخص به کار میرود (درصورتی که کسی را با این لقب خطاب کنید بی‌ادبی است – فقط مربی میتواند).
اوچی‌داشی: به هنرجویی گفته میشود که درجایی که آموزش می‌بیند زندگی هم میکند (در دوجو، هونبو یا ورزشگاه)؛ در آنجا کار میکند (تمیزکردن، ظرف شستن، نظافت) و بابت غذا و آموزش هزینه میپردازد.
آنی‌داشی: دنباله‌رو پیش‌کسوت؛ آنی یعنی برادر بزرگ و داشی یعنی پیرو (یا شاگرد).
درجه‌بندی کمربند:
۱- نارنجی، کیو ۱۰
۲- نارنجی یک خط، کیو ۹
۳- آبی، کیو ۸
۴- آبی یک خط، کیو ۷
۵- زرد، کیو ۶
۶- زرد یک خط، کیو ۵
۷- سبز، کیو ۴
۸- سبز یک خط، کیو ۳
۹- قهوه‌ای، کیو ۲
۱۰- قهوه‌ای یک خط، کیو ۱
شودان دان یک کمربند مشکی با یک خط
نی‌دان دان دو کمربند مشکی با دو خط
سان‌دان دان سه کمربند مشکی با سه خط
یون‌دان دان چهار کمربند مشکی با چهار خط
گودان دان پنج کمربند مشکی با پنج خط
روکودان دان شش کمربند مشکی با شش خط یا کمربند قرمز و سفید
شیچی دان دان هفت کمربند مشکی با هفت خط
هاچی دان دان هشت کمربند مشکی با هشت خط
کودان دان نه کمربند مشکی با نه خط
یودان دان ده کمربند مشکی با ده خط
سمپای Sempai یا Senpai
شاگردان اول: میتوانند هنرجوهای کمربند سیاه دان یک و دو باشند، یا دارای درجه کیو. واژه «سمپای» یا «سنپای» Sempai یا Senpai شخصی است که مسوولیت‌هایی دارد.
شی‌دوین Shidoin
یک کمک مربی که رسماً به صورت مدرس شناخته میشود، اما هنوز «سن‌سی» Sensei نشده است. لازم به یادآوری است همه کمربند مشکی‌ها استاد نیستند.
سن‌سی Sensei
استاد، مربی یا جایگزین/ مربی مقطعی. به طور عادی این واژه برای دان سه یا چهار به کار میرود، اما همچنین برای شخصی که «دوجو» دارد و دان یک است هم به کار میرود و توسط هنرجویانش «سن‌سی» خطاب میشود. «سن‌سی» واژه متداولی است که در ژاپن به هر مدرسی، گفته میشود، مثل معلم مدرسه و یا معلمان زبان، ریاضیات، تاریخ یا دیگر رشته‌های ورزشی یا هنری.
یودانشا Yudansha
از لحاظ ادبی به افراد درجه بالا اطلاق میگردد، در کاراته به کسانی که کمربند مشکی دارند.
یودانشاکی Yudan shakai
کمیته آزمون/ کمیته فنی.
شی‌هان Shihan
استاد، مربی، به طور معمول برای افراد با درجه گودان (دان پنج) و بالاتر از آن به کار میرود.
جون شی‌هان Jun shihan
استاد، مربی، اغلب به مربی‌های دان شش با سابقه زیاد میگویند.
سی‌شی‌هان Sei shihan
برای افرادی به کار میرود که مربی و استاد با سن بالاتر هستند و مدت بیشتری در دان شش مانده‌اند.
شی‌هان‌دای Shihan dai
استاد و مربی بالامرتبه، اغلب برای افراد مسن‌تر در درجه شی‌هان، ریاست شاخه‌های نمایندگی یا بالاترین درجه در کشور/ رهبر سازمان در یک کشور یا منطقه به کار میرود (خارج از ژاپن).
سایکوکومون Saiko Komon
مشاور ارشد یا دستیار ارشد در سازمان.
شوسی‌کی شی‌هان Shoseki Shihan
به شی‌هان‌های ارشد خطاب میگردد. خیلی نزدیک به سایکو شی‌هان است ولی چندان مرسوم نیست.
سایکوشی‌هان Saiko shihan
بالاترین شی‌هان، ارشدترین شی‌هان، لقبی که به استادان برجسته‌ی پیش‌کسوت اطلاق میگردد.
سوشو Soshu
بنیانگذار سازمان، این عنوان کلاً توسط بنیانگذار سایکوشی هان، «شیگرو اویاما» به کار رفت، کسی که کاراته جهانی اویاما را در آمریکا بنا نهاد.
کایچو Kaicho
رهبر، رییس یا سرپرست. «کای» به معنای سازمان، مجتمع یا مدیریت/ کمیته بوده و «چو» معنی رهبر یا سرپرست را دارد.
فوکوکانچو Fuko kancho
نایب رییس سازمان.
کانچو Kancho
کانچو سرپرست، رییس یا رهبر سازمان و دوجو. «کان» از لحاظ ادبی سالن تمرین و «چو» به معنی سرپرست، رهبر یا رییس است. کانچو به معنی رهبر سازمان است.
سوسای Sosai
رییس کل یک سازمان. عنوان سوسای در موارد کمی در ژاپن به کار رفته است. در ۱۸۶۸، هنگامی که امپراطور برای نخستین بار نخست وزیر برگزید به او لقب سوسای داد. قبل از ۱۸۶۸ امپراطوران تنها وزیر و مشاور داشتند. مشاوران در بالاترین درجه: «کامپا کو» نام میگرفتند. در هنرهای رزمی، اویاما اولین کسی بود که در سال ۱۹۸۵ عنوان «سوسای» را از آن خود کرد. در سبک‌های دیگر بالاترین عنوان «کایچو» یا «کانچو» است. قبل از گرفتن لقب «سوسای» اویاما عنوان «کانچو» را داشت. احتمالاً دلیل اصلی این تغییر، تعدادی از شاگردان «اویاما» بودند که از سازمان کیوکوشین جدا شده و سازمان‌های مستقلی تاسیس کرده بودند و از عنوان «کانچو» استفاده میکردند؛ مثل آشی‌هارا، «سونه‌ئو» و «ایشی» که عنوان «کانچو» را داشتند.
رنشی Renshi
شخصی که تشخیص داده میشود مجرب است، اغلب افراد در روکودان (دان شش)، «رنشی» کمترین درجه استادی است، که با کیوشی و هانشی دنبال میشود. از عناوینی که صرفا به برخی استادان برجسته داده میشود، با دان کاملا متفاوت است.
کیوشی Kyoshi
به یک مربی صاحب نام و دارای اطلاعات علمی زیاد که کتب علمی و فلسفی نیز نوشته باشد این لقب اعطا میشود. داشتن حداقل ۴۸ سال سن و روکودان یا شی‌چی‌دان (دان شش و هفت) الزامی است. در سال ۱۹۳۷ «چوجن می‌یاگی» اولین کسی بود که در کاراته لقب کیوشی را از «بوتوکوکای» دریافت کرد.
هانشی Hanshi
استاد دیگر معلمان، اغلب برای افرادی به کار میرود که در درجه هاچی‌دان (دان هشت) و بالاتر از آن هستند، بالاترین رتبه در سازمان. باید بالای ۵۸ سال سن داشته و نقش بارزی در پیشبرد کاراته در جهان ایفا کرده و شهرت زیادی داشته باشد.
